Czym jest lek zolpidem?
Zolpidem, to lek nasenny stosowany w leczeniu bezsenności u osób dorosłych. Z chemicznego punktu widzenia zolpidem jest lekiem z grupy imidazopirydyn, posiadających podobny mechanizm działania i efekt psychoaktywny do benzodiazepin. Zolpidem wykazuje charakterystyczne, wysokie selektywne powinowactwo do podjednostki alfa1 receptora GABA A. Selektywność ta powoduje znaczne dominowanie efektu nasennego nad przeciwlękowym.
Lek wykazuje szybkie działanie nasenne, wydłuża czas trwania snu, zapewnia występowanie głębokich faz snu oraz zmniejsza liczbę przebudzeń w nocy. Zolpidem wykazuje silne, ale krótkie działanie, gdyż czas biologicznego okresu półtrwania wynosi 2,4 godziny. Początek działania leku ujawnia się po około 30 minutach od przyjęcia dawki.
Kiedy i w jaki sposób stosujemy zolpidem?
Wskazaniem do stosowania zolpidemu jest krótkotrwałe (do maksymalnie czterech tygodni) leczenie bezsenności u osób dorosłych. Przyjmowany jest doustnie, bezpośrednio przed snem z odpowiednią ilością wody. Tabletkę należy spożywać przynajmniej 30 minut od ostatniego posiłku. Zolpidem powinien być stosowany przez okres kilku dni. Maksymalny czas całego cyklu leczenia obejmującego włączenie i etap odstawienia ze zmniejszaniem dawki, powinien nie trwać dłużej niż 4 tygodnie. Dawka i czas leczenia jest ustalany indywidualnie podczas konsultacji z lekarzem.
Z czym może się wiązać zbyt długie stosowanie zolpidemu?
Przyjmowanie zolpidemu dłużej niż zalecane, może doprowadzić do uzależnienia, zarówno psychicznego, jak i fizycznego. Dłuższe przyjmowanie leku może wiązać się ze zmniejszeniem skuteczności terapeutycznej w związku z rozwojem tolerancji i zwiększaniem przyjmowanych przez pacjenta dawek w celu utrzymania efektu nasennego.
Zbyt długie stosowanie zolpidemu, a w konsekwencji uzależnienie wiąże się z wystąpieniem efektu “odbicia”, który pojawia się podczas próby odstawienia leku. Po próbie odstawienia objawy, z powodu których lek był stosowany, pojawiają się ponownie z większym nasileniem. Powstanie uzależnienia pojawia się także często u pacjentów, u których wystąpił schemat: zwiększanie dawki, niesatysfakcjonujący sen, próby odsypiania z użyciem leku w dzień, odczucie relaksujących, uspokajających euforyzujących właściwości leku i kolejne zwiększanie dawek.
Czynnikami, które mogą sprzyjać uzależnieniu są: nadużywanie lub uzależnienie od alkoholu, nadużywanie leków, uzależnienie od innych substancji psychoaktywnych, a także występowanie zaburzeń psychicznych. Niebezpieczeństwo rozwoju uzależnienia wzrasta proporcjonalnie do stosowanej dawki oraz czasu trwania leczenia.
Jakie objawy występują podczas uzależnienia?
Uzależnienie od zolpidemu powoduje destabilizację rytmu dobowego snu i powrotu bezsenności. Lek ten może wywołać niepamięć następczą, co oznacza, że osoba chora nie jest w stanie uczyć się i zapamiętywać nowych informacji. Podczas stosowania leku mogą pojawić się reakcje psychiczne i “paradoksalne” takie jak rozdrażnienie, urojenia, koszmary nocne, omamy, psychoza. Przyjmowanie zolpidemu może wywołać także chodzenie we śnie oraz wykonywanie innych czynności podczas snu (rozmowa przez telefon, prowadzenie pojazdu, spożywanie posiłków).
Osoby uzależnione próbując odstawić tabletki, zmagają się z efektem bezsenności z odbicia, której mogą towarzyszyć także inne objawy takie jak zmiany nastroju, niepokój i lęki. U pacjentów, u których doszło do rozwoju uzależnienia, po nagłym odstawieniu produktu mogą wystąpić objawy, np.: bóle głowy i mięśni, lęk i napięcie psychiczne, niepokój, splątanie i drażliwość. W ciężkich przypadkach może pojawić się; derealizacja, depersonalizacja, nadwrażliwość na bodźce dźwiękowe, światło i dotyk, drętwienie oraz mrowienie kończyn, omamy i napady drgawkowe.
W jaki sposób przebiega leczenie uzależnienia od zolpidemu?
Podczas leczenia uzależnienia od zolpidemu stosowane jest stopniowe zmniejszanie przyjmowanych dawek. Jednocześnie podawane są leki łagodzące objawy abstynencji. Przeprowadzane są terapie, podczas których zolpidem zastępowany jest benzodiazepinami (najczęściej diazepapem), a następnie stopniowej redukcji podawanej dawki, aż po całkowite jej odstawienie. Jako zakończoną detoksykację od zolpidemu uważa się zerowy poziom stężenia bezodiazepin i ich metabolitów w surowicy krwi.
W czasie detoksykacji podawana bywa też karbamazepina. Pacjent leczony z uzależnienia musi być pod stałą obserwacją personelu medycznego w celu pomocy doraźnej i włączenia leczenia objawowego.
Najlepiej, aby leczenie odbywało się w ośrodku zamkniętym, ze względu na możliwość obserwacji pacjenta. W przypadku wystąpienia stanów depresyjnych lub lękowych włączenie leczenia farmakologicznego. Dodatkowo w ośrodkach zamkniętych możliwa jest terapia psychologiczna, zajęcia motywujące, psychoedukacja oraz nauka behawioralnych sposobów leczenia zaburzeń snu. Wyjście z uzależnienia wymaga w większości przypadków podjęcia się terapii psychologicznej. Możliwości skorzystania z dodatkowej formy pomocy są bardzo istotne i umożliwiają zrozumienie problemu uzależnienia oraz nauczenie się jak radzić sobie z bezsennością bez stosowania zolpidemu.
Bibliografia
Victorri-Vigneau C, Dailly E, Veyrac G, Jolliet P. Evidence of zolpidem abuse and dependence: results of the French Centre for Evaluation and Information on Pharmacodependence (CEIP) network survey. Br J Clin Pharmacol. 2007 Aug;64(2):198-209. doi: 10.1111/j.1365-2125.2007.02861.x. Epub 2007 Feb 23. PMID: 17324242; PMCID: PMC2000636.
