Zolpidem i Shugan Jieyu w leczeniu bezsenności z objawami depresyjnymi

Jakie metody badania zastosowano?

W randomizowanym, kontrolowanym, podwójnie zaślepionym badaniu klinicznym oceniono skuteczność kombinacji zolpidemu i kapsułek Shugan Jieyu w leczeniu bezsenności z towarzyszącymi objawami depresyjnymi (IDDS). Badanie porównywało efekty terapii łączonej z monoterapią zolpidemem u 60 pacjentów spełniających kryteria DSM-5 dla zaburzenia bezsenności oraz wykazujących objawy depresyjne (PHQ-9 ≥ 10), ale nie spełniających pełnych kryteriów dużej depresji.

Uczestnicy zostali losowo przydzieleni do grupy otrzymującej zolpidem (10 mg) w połączeniu z kapsułkami Shugan Jieyu (0,72 g dwa razy dziennie) lub do grupy otrzymującej zolpidem z placebo przez 8 tygodni. Oceny skuteczności przeprowadzono na początku badania oraz w 4. i 8. tygodniu leczenia, wykorzystując zarówno subiektywne skale oceny (m.in. Insomnia Severity Index – ISI, Patient Health Questionnaire-9 – PHQ-9), jak i obiektywne pomiary polisomnograficzne (PSG).

Jakie efekty terapeutyczne wykazano?

Głównym punktem końcowym badania była zmiana wyniku w skali ISI po 8 tygodniach leczenia. W obu grupach odnotowano znaczącą poprawę w zakresie nasilenia bezsenności – w grupie otrzymującej terapię łączoną zmiana wyniosła -10,01 punktów (95% CI: -11,98 do -8,04; p < 0,001), a w grupie kontrolnej -8,33 punktów (95% CI: -10,34 do -6,33; p < 0,001), jednak różnica między grupami nie osiągnęła istotności statystycznej (-1,68 punktów; 95% CI: -4,49 do 1,14; p = 0,238).

Interesujące wyniki uzyskano w zakresie subiektywnych parametrów snu. Pacjenci otrzymujący kombinację zolpidemu i Shugan Jieyu zgłaszali znacząco większe skrócenie subiektywnego czasu zasypiania (sSL) w porównaniu z grupą kontrolną w 4. tygodniu (różnica -12,21 min; p = 0,021) i 8. tygodniu (-12,17 min; p = 0,016). Efekt ten był szczególnie widoczny w podgrupie pacjentów z fragmentacją snu (WASO ≥ 30 minut), gdzie dodatkowo odnotowano poprawę subiektywnej efektywności snu (sSE) w 6. tygodniu (p = 0,022).

W zakresie obiektywnych parametrów PSG, grupa otrzymująca terapię łączoną wykazała istotną redukcję czasu czuwania po rozpoczęciu snu (WASO) w 8. tygodniu (-18,9 min; p = 0,040) oraz utrzymanie poprawy efektywności snu (SE) w obu punktach czasowych (tydzień 4: +5,9%, p = 0,010; tydzień 8: +5,4%, p = 0,006). Grupa kontrolna również wykazała poprawę w zakresie całkowitego czasu snu (TST) i SE, jednak nie zaobserwowano istotnych różnic między grupami.

Czy leczenie łączone poprawia jakość życia i zapewnia bezpieczeństwo?

Oba schematy leczenia prowadziły do znaczącej poprawy w zakresie wtórnych punktów końcowych, w tym jakości snu (PSQI), nadmiernej senności dziennej (ESS), objawów lękowych (GAD-7), objawów depresyjnych (PHQ-9) i jakości życia (Q-LES-Q-SF), bez istotnych różnic między grupami.

Profil bezpieczeństwa był porównywalny w obu grupach. Najczęstszymi działaniami niepożądanymi były senność, zawroty głowy i nudności, wszystkie o łagodnym nasileniu. Nie zaobserwowano zwiększenia częstości występowania działań niepożądanych przy stosowaniu terapii łączonej.

Jakie mechanizmy kryją się za synergistycznym działaniem terapii?

Wyniki badania wskazują, że chociaż kombinacja zolpidemu i kapsułek Shugan Jieyu nie wykazała istotnej przewagi nad monoterapią zolpidemem w zakresie głównego punktu końcowego (zmiana ISI), może przynosić korzyści w postaci poprawy subiektywnego postrzegania czasu zasypiania, szczególnie u pacjentów z fragmentacją snu. Rozbieżność między subiektywnymi i obiektywnymi parametrami snu jest zjawiskiem dobrze udokumentowanym w literaturze dotyczącej bezsenności.

Obserwowane efekty mogą wynikać z komplementarnego działania obu interwencji: zolpidem jako krótkodziałający lek nasenny ułatwia zasypianie, natomiast Shugan Jieyu, poprzez bioaktywne związki (Acanthopanax senticosus, Hypericum perforatum), moduluje przekaźnictwo monoaminergiczne, potencjalnie poprawiając ciągłość snu i redukując fragmentację.

Kapsułki Shugan Jieyu to chiński lek ziołowy zatwierdzony przez Narodową Administrację Produktów Medycznych (NMPA) Chińskiej Republiki Ludowej do leczenia łagodnej do umiarkowanej depresji. Wcześniejsze badania na zwierzętach wykazały, że Shugan Jieyu odwraca zachowania podobne do depresji poprzez zwiększenie poziomów fosforylacji w korze przedczołowej przyśrodkowej i regionie CA3 hipokampa, a także regulację w górę ekspresji białka wiążącego element odpowiedzi na cykliczny adenozynomonofosforan (CREB) i czynnika neurotroficznego pochodzenia mózgowego (BDNF).

Jakie ograniczenia badań wskazują na potrzebę dalszych analiz?

Badanie miało pewne ograniczenia, w tym stosunkowo małą liczebność próby, przeprowadzenie w jednym ośrodku, krótki okres obserwacji i brak obiektywnych biomarkerów (np. stężenie BDNF w surowicy). Przyszłe badania powinny uwzględniać większe, bardziej zróżnicowane próby, dłuższy okres obserwacji oraz pogłębioną analizę mechanizmów synergistycznego działania obu interwencji, szczególnie poprzez markery takie jak BDNF i wzorce snu w EEG.

Podsumowując, kombinacja zolpidemu i kapsułek Shugan Jieyu może stanowić wartościową opcję terapeutyczną dla pacjentów z bezsennością i współistniejącymi objawami depresyjnymi, szczególnie w przypadku występowania fragmentacji snu, jednak potrzebne są dalsze badania w celu potwierdzenia tych wstępnych wyników.

Podsumowanie

Przeprowadzono randomizowane, kontrolowane, podwójnie zaślepione badanie kliniczne oceniające skuteczność kombinacji zolpidemu i kapsułek Shugan Jieyu w leczeniu bezsenności z objawami depresyjnymi. W badaniu wzięło udział 60 pacjentów, których podzielono na dwie grupy: otrzymującą terapię łączoną oraz monoterapię zolpidemem z placebo. Po 8 tygodniach leczenia w obu grupach zaobserwowano znaczącą poprawę w zakresie nasilenia bezsenności, jednak różnica między grupami nie była istotna statystycznie. Terapia łączona wykazała przewagę w zakresie skrócenia subiektywnego czasu zasypiania oraz poprawy efektywności snu, szczególnie u pacjentów z fragmentacją snu. Obiektywne parametry PSG potwierdziły redukcję czasu czuwania po rozpoczęciu snu w grupie otrzymującej terapię łączoną. Profil bezpieczeństwa był porównywalny w obu grupach, z łagodnymi działaniami niepożądanymi. Mechanizm działania opiera się na komplementarnym efekcie obu substancji, gdzie zolpidem ułatwia zasypianie, a Shugan Jieyu moduluje przekaźnictwo monoaminergiczne.